Folik Asit Yetersizliği Hastalıklarında Beslenme Ve Nöral Tüp Defektleri

Folat Nedir ?

Folat, vücutta pek çok bileşenin sentezinde görev yapan bir elementtir.

Folik Asit ve Folatın Farkı ?

Folik asit folatın sentetik formudur. Besin desteklerinde bulunur. Folattan daha iyi emilir.

Folatın Önemi 

Folat DNA’nın sentezlenmesi ve hücre bölünmesinde elzemdir. Özellikle yaşamın ilk haftalarında hücre bölünmesi ve çoğalması için gereklidir. Folat pek çok amino asidin sentezinde de önemli rol oynamaktadır. Serin, glisin, histidin ve metionin bunlardan bazılarıdır. Kırmızı kan hücrelerinin sentezinde de folat gereklidir.

Folik Asit Yetersizliği Belirtileri Nelerdir?

• Halsizlik, yorgunluk,
• Sinirlilik,
• Baş ağrısı,
• Karıncalanma veya yanma hissi.
• Depresyon,hafıza problemleri,yargılama ve anlamama gibi psikolojik sorunlar.
• Mide bulantısı, kusma, karın ağrısı, İshal,
• Büyümede ve gelişme geriliği yavaşlama,
• Nefes darlığı
• Kaslarda güçsüzlük,
• Soluk ten görünümü
• Üreme güçlüğü

Daha az görülen belirti ve bulgular ise;

• Taşikardi(Hızlı kalp atışı)
• Takipne (Hızlı nefes alıp verme)
• Ciltte kızarıklık pullanma iltihap,
• Yutma sırasında ağrı,
• Dilde pürüzsüzleşme ve hassasiyet
• Ağızda kanamalı yaralar ve çatlaklar şeklinde sıralanabilmektedir.

Folik Asit Yetersizliği Hastalıkları Neden Oluşur?

Diyetin vitamin C’den yetersiz oluşu ve demir eksikliği,

Besinlerin, hazırlanması, pişirilmesi ve saklanması için uygulanan işlemlerin folik asit değerini düşürmüş olması,

Folik asitten zengin besinleri içermeyen diyetler,

Bağırsaklardaki ve ince bağırsakların folik asit emilimini gerçekleştiren kısımlarındaki problemler,

Metabolizma hızının arttığı hipertiroidizm gibi durumlarda gereksiniminin artması,

Bazı ilaçların, diüretiklerin ve alkollerin kullanımı,

Folik asit biyoyararlanımını azaltan emilim, taşınma gibi metabolik sorunlar,

Karaciğer hastalıkları gibi faktörler folik asit yetersizliği hastalıklarının oluşmasına neden olabilmektedir.

Folik Asit Yetersizliği Hastalıkları Nelerdir?

Nöral Tüp Defekti:

Kardiyovasküler hastalıklar: Folat ve B12 vitamini homosisteinden metionin aminoasidi oluşumunda rol oynar. Yetersiz folat alımında homosisteinin kanda seviyesi artar. Bu da kardiyovasküler hastalık gelişiminde risk faktörüdür.

Makrositik Anemi: Makrositik anemi yetersiz hemoglobin içeren büyük hacimli kırmızı kan hücresi ile karakterizedir. Folat yetersizliğinde DNA sentezi bozulur ve hücrelerin bölünebilme yetenekleri olumsuz etkilenir. Hücreler bölünüp, farklılaşıp, olgunlaşamadığında normalden fazla büyürler. Böylece megaloblastik (büyük, olgunlaşmamış hücre) haline gelirler. Toplumda daha çok gebe kadınlarda ve çocuklarda görülmektedir. Diyette C vitamini yetersizliğinin bir sonucu olarak folik asit etkin şekline dönüşemediği için anemi oluşabilmektedir.

Nöral Tüp Defekti

Nöral tüp defekti en sık görülen folat yetersizliği malformasyonudur ve bebeğin santral sinir sistemini etkiler. Nöral tüp yaşamın ilk dört haftası içinde gelişir, zamanla beyin ve omurilik içine yerleşir. Folat yetersizliğinde nöral tüp normal bir şekilde katlanıp kapanamaz. Bu durumda ortaya çıkan hasar; folat yetersizliğinin şiddetine bağlı olarak nöral tüpün dışarda kalmasından beyin dokusunun eksik gelişmesine kadar değişkenlik gösterebilir. Hastalığın bazı formlarının tedavisi ameliyat ile mümkün olsa da bazı türleri ölümcüldür.Fetal ve infant mortalitesinin ve morbiditesinin nedenidir Nöral Tüp Defektleri.

Nöral tüp defektini önlemek için 400mcg/gün folat alımı gereklidir.

Nöral tüp defektinin görülme sıklığı coğrafik bölgeye, etnik kökene ve sosyoekonomik düzeye göre değişmekle birlikte genellikle 1000 canlı doğumda 1’dir. Batı dünyasında en yüksek prevalans 1000 canlı doğumda 10 Nöral Tüp Defekti vakasının görüldüğü İzlanda ve İskoçya’dadır. Türkiye’de yapılan çalışmalarda ise Nöral Tüp Defekti prevelansının 1000 canlı doğumda 3 olduğu gösterilmiştir; bu sıklık Kuzey ve Doğu Anadolu’da en yüksek (1000 canlı doğumda 4,3 ve 4,5), Batı Anadolu’da en düşüktür. (1000 canlı doğumda 2,1).

Folik Asit Gereksinimi Bireylerde Değişiklik Göstermektedir.

• 0-6 ay bebeklerde 85 mcg/gün
•  7-12 ay bebeklerde 80 mcg/gün
• 1-3 yaşında bebeklerde 150 mcg/gün
• 4-8 yaş arası çocuklarda 200 mcg/gün
• 9-13 yaş arası çocuklarda 300 mcg/gün
• >14 yaşından büyük çocuklarda 400 mcg/gün
• Hamilelerde 600 mcg/gün
• Emziklilerde 500 mcg/gün şeklindedir.

Folik Asit Kaynakları Olan Besinler ?

• Karaciğer,
• Kurubaklagiller,
• Zenginleştirilmiş kahvaltılık gevrekler,
• Yeşil yapraklı sebzeler,
• Turunçgiller

Besinlerde Folat Kaybı Ne Zaman ve Ne Miktarda Olmaktadır ?

Besinlerin hasatı, depolanması, işlenmesi ve pişirilmesi aşamalarında folat kaybı oluşmaktadır. Bu kayıp oranı ise %50-75 arasında olabilmektedir. Folik asit ısının etkisi ile kolayca parçalanmaktadır. Sulu ısıda parçalanma kuru ısıdan daha çoktur. Isının etkisi asit ortamda alkali ve nötr ortamdan daha çoktur. Yine ısının derecesinin artması ve ısıtma süresinin artması vitamin kaybını arttırır. Aynı şekilde pişirme suyunun miktarı arttıkça kayıp da çok olmaktadır. Pişirme suyunun atılması vitamin kaybını daha da arttırır.

Folat Emilimini Etkileyen Etmenler Nelerdir ?

• Besin desteği-besin etkileşimi = Açken alınması daha iyi!
• Besin desteği-ilaç etkileşimi = Steroid içermeye anti-inflamatuar ilaçlar, antikonvulsanlar, anti-epileptik ilaçlar, kemoterapik ilaçlar, oral kontraspetifler

Folat Yetersizliğinde Risk Grupları:

Hamilelik döneminde folat ihtiyacı artar. Bunun nedeni rahmin gelişimi, plasentanın oluşumu, kırmızı kan hücresi sayısının artması, embriyo ve fetüsün büyüyüp gelişmesi için gerekli olan fazla sayıda hücre bölünmesidir. Yetersiz folat alımı bebekte malformasyonlara neden olabilir. Ayrıca Nöral tüp defekti gibi sorunlara neden olabilmektedir. Nöral tüp defektleri hamileliğin başlarında oluştuğu için, yeterli folat alımı cinsel aktif olan üreme çağındaki tüm kadınlar için son derece önemlidir.

Folik Asitin Fazla Tüketiminde Oluşabilecek Durumlar?

Folik asitin yetersizliği gibi fazla alımı da risklidir. Günde 1000 mcg üstünde folik asidin alımı karın krampları, mide rahatsızlığı, ishal, gaz, tat bozuklukları, sinirlilik, uykusuzluk ve cilt rengi değişiklikleri gibi yan etkilere neden olabilmektedir.