HİPERTANSİYON ve BESLENME

Hipertansiyon Nedir?

Damar içinde dolaşan kanın, damar duvarına yaptığı basınca tansiyon denir.

Hipertansiyon ise bu basıncın yüksek olmasıdır.

Hipertansiyon Tanısı Nasıl Konur?

o   Büyük tansiyon olarak bilinen sistolik tansiyon değerinin 140 mmHg’den fazla olması, küçük tansiyon olarak bilinen diyastolik tansiyonun >90 mmHg olması durumunda hipertansiyon (yüksek tansiyon) tanısı konulmaktadır. İnme, kalp krizi, böbrek yetmezliği gibi hipertansiyonun yarattığı ciddi durumlardan korunmak için erken tanı çok önemlidir. Erken tanı koyulan ve kontrol altına alınmış hipertansiyon yaşam kalitesini etkilemez.

Hipertansiyon Oluşma Nedenleri?

• Yaş: Yüksek tansiyon genellikle 35 ile 50 yaşları arasında ortaya çıkar. Fakat bu hastalık daha genç yaşlarda da gelişebilir. Erkekler daha fazla risk altındadır.
• Cinsiyet: Yüksek tansiyon 50 yaşından küçük erkeklerde, kadınlara göre daha sık görülür. 50 yaşın üstünde ise görülme sıklığı kadınlarda erkeklere göre artar.
• Kalıtım: Ailesinde yüksek tansiyon hastası bulunan kimselerde hipertansiyon gelişme riski yüksektir. Ancak bu durum yüksek tansiyonluların ailesinde mutlaka yüksek tansiyon gelişeceği anlamına gelmez. Fakat bu kişiler daha dikkatli olmalıdır.
• Şeker hastalığı: Şeker hastalarında yüksek tansiyonun ortaya çıkma riski, şeker hastası olmayanlara göre daha fazladır. Bu yüzden hipertansiyonun kontrolü çok daha önemlidir: Şeker hastalarında tansiyonun kabul edilen normal sınırları 130/80 mmHg’nın altıdır.
• Kronik böbrek yetmezliği
• Şişmanlık: Fazla kilolar, kan basıncı üzerinde olumsuz rol oynayarak yüksek tansiyona zemin hazırlar. Bu sebeple fazla kiloların verilmesi, kan basıncının normal düzeye indirilmesine önemli ölçüde yardımcı olur.
• Sigara: Sigara, yüksek tansiyonun damarlar üzerindeki zararlı etkilerini hızlandırır.
• Tuz: Yüksek kan basıncı, tuzlu yiyeceklerle daha da yükselir.
• Stres: Aşırı sıkıntılı bir yaşam biçimi, yüksek tansiyonun ortaya çıkması için zemin hazırlar.
• Hareketsizlik: Düzenli yapılan egzersiz ve spor, yüksek tansiyonun kontrol altına alınmasını kolaylaştırır.
• Fazla alkol: Aşırı miktarda alınan alkol, damar sağlığı üzerinde olumsuz etkide bulunur.
• Lipid/kolesterol yüksekliği

Ayrıca uykuda solunum durması da risk faktörlerinden biridir.

  

Hipertansiyon Belirtileri

•   Sık sık idrara çıkma durumunu takiben geceleri uyanıp idrar yapma durumu.
•       Bulanık veya çift görme
•       Bacakların şişmesi
•       Nefes almada zorluk
•       Halsizlik, yorgunluk, isteksizlik
•       Kulaklarda çınlama
•       Burnun kanaması
•       Düzensiz kalp atışı ve kalp ağrısı
•       Baş dönmesi ve baş ağrısı
•      

Hipertansiyon Tedavisi

o   Hipertansiyonun tedavisinde kan basıncını 140/90 mmHg’a düşürmek gerekir. Eğer hastada şeker hastalığı, böbrek yetersizliği ve organ hasarı var ise kan basıncının daha düşük olması hedeflenir. Diğer tüm tedaviler gibi hipertansiyonun tedavisi de kişiye özgü olmalıdır.

o   Hipertansiyon tedavisinin önemli bir bölümünü ilaç tedavisi oluşturur.

Hipertansiyon tedavisinin temelinde yaşam tarzı değişiklikleri yatar. 

oHipertansiyon tedavisi sırasında yaşam tarzı değişikliklerine örneğin; kilo kontrolü,tuz alımının kısıtlanması ve düzenli egzersiz çok önemlidir. Tüm tedavilere dirençli yüksek tansiyon durumunda ise böbrek atardamarlarına işlem yapılarak kan basıncı kontrol altına alınabilir.

Hipertansiyon Hastaları Nasıl Beslenmeli?

Bu hastalar;

• Doymuş ve trans yağlar
• Sodyum
• Kırmızı et (Eğer yerseniz, etiketleri karşılaştırın ve mevcut en zayıf kesimleri seçin)
• Tatlılar ve şekerli içecekleri kısıtlamalıdırlar.

DASH Diyeti Nedir? 

Bu diyet Hipertansiyonu önlemek için diyet yaklaşımları şeklinde Türkçeye çevrilen DASH diyeti olarak adlandırılır.Hipertansiyon hastaları ve potansiyel hipertansiyon adayları için geliştirilmiş bir sağlıklı beslenme türüdür.

DASH diyeti; düşük kan basıncı için beslenmenin kalp ve damar sağlığını koruyacak şekilde olmasını destekler.Sebze, meyve, glisemik indeksi düşük tam tahıllar, sınırlı protein kaynağı olarak kümes hayvanları ve balık, az yağlı süt ve süt ürünlerinden oluşturulduğu sağlıklı beslenme protokolüdür. DASH diyeti porsiyon sınırlaması ve kalori hesabı yapılan bir diyet türüdür.

Kilo vermeyi desteklediği halde ilk amaç kilo vermek olmayan diyet türleri kategorisinde olduğu için, diyetisyenin onayı ile kalori sınırlamasının hastada açlığa neden olmayacak şekilde planlanması, alternatif bir yaklaşım olarak uygulanabilir. 

DASH Diyeti Ne İşe Yarar? 

Temel amaç, tansiyonu düşürmek ve dengede tutmaktır. Sağlıklı her insan ortalama olarak 14/8 tansiyona sahip olmalıdır. 

DASH diyeti, yüksek tansiyonlu kişilerde mümkün olduğunca tansiyon normuna yaklaşmalarını sağlar ve gün içinde ani yükselmelerin önüne geçmeye yardımcı olur. Böylece kalp krizi, beyin kanaması, felç gibi hipertansiyona bağlı yüksek riskli sağlık sorunlarının meydana gelme olasılığı önemli ölçüde azalmış olur.  

DASH Diyeti Nasıl Yapılır?

Temel prensip tuz tüketimini ve sodyum alımını düşürmek, basit şeker ve basit karbonhidratları sınırlamak bunların yerine ise lif oranı yüksek, magnezyum, potasyum ve kalsiyum bakımından zengin bir beslenme türüne geçmektir. 

Dash Diyeti,Kalp damar sağlığı için doğru beslenme modelinde sağlıklı yağlar, sebze, meyve, tam tahıllar, yağlı tohumlar ve kaliteli protein tüketmek gerekir.Buna göre oluşturulmuş DASH Diyeti, antioksidan besin ögeleri bakımından zengin bir diyet planıdır.

DASH Diyetinde Ne Yenir?

• Çiğ ve pişmiş sebzeler ve yeşil yapraklı bitkiler 
• Meyveler 
• Yağlı tohumlar 
• Tam tahıllar 
• Tavuk, yumurta, hindi
• Balık 
• Sınırlı ve az yağlı süt ve süt ürünler 
• Sınırlı miktarda baklagiller tüketilebilir.

DASH Diyetinde Kısıtlı Besinler Nelerdir?

• Kırmızı et
• İşlenmiş et ve et ürünleri
• Rafine şeker ve rafine şeker içeren yiyecek ve içecekler 
• Pirinç,un,makarna gibi rafine karbonhidratlar ve rafine karbonhidrat içeren yiyecekler
• Tüm pastane ürünleri
• Tüm paketli gıdalar 
• Alkol ve alkol içeren içecekler
• Fast food ve hazır gıdalar 

Hipertansiyon Varlığında 10 Pratik Öneri

•       Düşük tuz oranlı yiyecekler tüketiniz.
•       Öğünlerinizin çeşitliliğinizi arttırınız.
•       Doymuş ve trans yağların tüketimini azaltınız.
•       İşlenmiş gıdalar tüketmemeye özen gösteriniz.
•       Sigarada ve alkolden kaçınmalısınız.
•       Düzenli fiziksel aktivite yapınız.
•       Obezite veya aşırı kilonuz varsa kilo veriniz.
•       Stresinizi azaltınız.
•       Kaliteli uyku uyuyun.
•       Yaşam tarzı değişiklikleri için motive olunuz.